Kodeks spółek handlowych nie zawiera definicji legalnej „spółki”. Można przyjąć, że spółką jest jednostka organizacyjna posiadająca co najmniej podmiotowość prawną, która powstaje jako organizacja wspólników, łączących się do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz współdziałanie w inny sposób.

Spółki prawa handlowego dzielą się na osobowe, w których głównym substratem są wspólnicy (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz kapitałowe, opierające swoją działalność na kapitale (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna). Dodatkowo ustawodawca przewidział również konstrukcję spółki cywilnej, którą można zdefiniować jako stosunek prawny powstający na mocy umowy spółki.

Tak samo jak nie ma definicji legalnej „spółki”, tak samo ustawodawca nie przewidział definicji „spółki z ograniczoną odpowiedzialnością”. Pojęcie oraz istotne elementy tej spółki wynikają zatem z regulacji ustawowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest kapitałową spółką handlową, która posiada osobowość prawną, może być utworzona w każdym celu prawnie dopuszczalnym przez jedną albo więcej osób oraz jest wyposażona w kapitał zakładowy określony w umowie spółki. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dozwolone jest używanie w obrocie skrótu „sp. z o.o.” bądź „spółka z o.o.”. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zatem instytucją kapitałową, prywatnoprawną organizacją wspólników, z samodzielnymi instytucjonalnie organami, z których najważniejsze jest zgromadzenie wspólników, podejmujące decyzje w formie uchwał oraz zarządem, stanowiącym organ wykonawczy spółki, co do zasady niezależny organizacyjnie i prawnie od wspólników. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością działa poprzez swoje organy, a jej wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Ustawodawca przewidział dwa możliwe tryby powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pierwszy to proces, który inicjuje zawarcie umowy (akt założycielski spółki) w formie aktu notarialnego i który kończy się uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. Drugi sposób polega na zawarciu umowy spółki z wykorzystaniem wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym, z pominięciem notariusza, a następnie elektroniczną rejestrację spółki w KRS. Ten sposób jest szybszy, jednak z uwagi na gotowy wzorzec umowny, pozbawia wspólników kształtowania treści umowy oraz uniemożliwia pokrycie kapitału zakładowego aportem.

Wymogi powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynikają wprost z art. 163 k.s.h. Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się zawarcia umowy spółki – w formie aktu notarialnego albo przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Poprzez „umowę spółki” należy rozumieć zgodne oświadczenie woli stron o działaniu w celu doprowadzenia do wywołania powstania, zmiany lub ustania skutków prawnych. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna zawierać:

  • firmę i siedzibę spółki,
  • przedmiot działalności,
  • określenie wysokości kapitału zakładowego,
  • informację czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
  • liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
  • wskazanie czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Wobec wprowadzenia konstrukcji „spółki w organizacji”, należy przyjąć, że zawarcie umowy spółki z ograniczoną inicjuje proces jej powstania. Od tego momentu istnieje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.

Kolejnym niezbędnym elementem jest wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie nadwyżki, z uwzględnieniem art. 158 § 1¹ k.s.h. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały, a o liczbie udziałów przypadających na konkretnego wspólnika, stanowi umowa spółki, przy czym jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, to wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i niepodzielne. Wkładem jest oznaczone w umowie spółki świadczenie wspólnika dokonywane w celu pokrycia objętego przez niego udziału w kapitale zakładowym spółki. Wkładem nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Kapitał ten powinien wynosić co najmniej 5 000 zł, podzielony jest na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej i odpowiada sumie wniesionych wkładów. Wartość nominalna jednego udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Przedmiotem kapitału zakładowego mogą być środki pieniężne oraz zbywalne prawa majątkowe wniesione przez wspólników. Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału, ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów. Wkłady możemy podzielić na pieniężne i niepieniężne, przy czym kapitał zakładowy spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, może być pokryty jedynie wkładem pieniężnym.

Następnie należy powołać zarząd, składający się z co najmniej jednej osoby. Pierwszy zarząd w spółce z o.o. w organizacji musi zostać powołany przed wpisaniem spółki do rejestru i jest warunkiem koniecznym do jej powstania. Członkowie zarządu powoływani są uchwałą wspólników podejmowaną bezwzględną większością głosów. Ponadto, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05 lutego 1998 r., sygn. III CKN 363/97, orzekł, że członkowie pierwszego zarządu mogą być ustanowieni w samej umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a ich odwołanie nie wymaga zmiany umowy spółki. Wspólnicy mogą także ustalić w umowie spółki inny sposób powoływania członków zarządu, niż w drodze uchwały wspólników, np. poprzez powołanie przez radę nadzorczą albo przez określonego wspólnika. Jeżeli umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie przewidywała inny sposób powoływania zarządu przez wspólników, to ustanowienie pierwszego zarządu nastąpi w ten sam, odmienny sposób.

Jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki, należy ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności i pozbawiona jest prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Komisja rewizyjna jest organem oceniającym, sprawozdawczym i wnioskującym. Oba organy składają się z co najmniej trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników na rok, przy czym umowa spółki może przewidywać inny sposób powoływania i odwoływania zarówno rady nadzorczej, jak i komisji rewizyjnej oraz inny okres kadencji. Oba organy nie są, co do zasady, obligatoryjnymi organami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Konieczność ich ustanowienia pojawia się w momencie, gdy wspólników jest więcej niż 25 oraz kapitał zakładowy spółki przewyższa kwotę 500 000 zł. Obie te przesłanki muszą być spełnione równocześnie.

Ostatnią, konieczną czynnością jest wpis do rejestru. Z chwilą zawarcia umowy spółki (albo podpisania aktu założycielskiego przez jedynego wspólnika w jednoosobowej spółce z o.o.), powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, która ma zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Z momentem dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji uzyskuje osobowość prawną i staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Wpisu dokonuje się po przeprowadzeniu postępowania rejestrowego inicjowanego na wniosek spółki reprezentowanej przez zarząd lub pełnomocnika procesowego. Wpis ma charakter konstytutywny. Termin na zgłoszenie do sądu rejestrowego zawiązania spółki wynosi sześć miesięcy od dnia zawarcia umowy – w przypadku umowy w formie aktu notarialnego oraz siedem dni – w przypadku umowy z wykorzystaniem wzorca. Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w tym terminie albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania, stało się prawomocne, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji ulega rozwiązaniu. Jeśli spółka nie jest wówczas w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkich wniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, zarząd dokonuje likwidacji. W sytuacji braku zarządu, zgromadzenie wspólników albo sąd rejestrowy ustanawia likwidatora. Do likwidacji spółki w organizacji, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki.

KOMENTARZE ZOSTAŁY ZABLOKOWANE